Ortaokul seviyesindeki öğrencilerde öğretmen olarak kaygıyı nasıl fark edebilir ve onlar için neler yapabiliriz?
Kaygı Nedir?
Kaynağını tam olarak tanımlayamadığımız, temel algılardan, öğrenmelerden ve yaşantılardan etkilenen, kişiliğimize yönelik bir tehdit olarak algıladığımız bir duygu durum. Kaygı olayın kendisi değil, bizim için taşıdığı anlamdır. Bu yüzden belirtiler kişiden kişiye değişebilir.
Kaygı Bozukluğu Nedir?
Kaygının yönetilemediği yani semptomların kontrol edilemediği noktada kaygı bozukluğundan bahsediyoruz.
Kaygının Olumlu Bir Tarafı Var Mı?
Yerkes-Dodson Kanunu olarak da tanımlanan kaygı-performans ilişkisi gösteriyor ki stres arttığında bir yere kadar performans atar. Optimum düzeyde kaygı kişiyi hazırlıklı olmaya, kendini geliştirmeye teşvik eder, odak ile verimliliği arttırır, kişisel gelişim ve dayanıklılığına katkı sağlar, karar verme ve problem çözme yetilerini geliştirir. Bu yüzden kontrol edebildiğimiz düzeyde kaygı bizi harekete geçiren bir dürtüdür ve motivasyon kaynağıdır. Kaygıyı kontrol edebildiğimiz noktada kalmak istiyoruz.
Öğrencilerde Kaygı Bozukluğuna Ne Sebep Oluyor?
- Akademik baskı ve değerlendirilme kaygısı
- Aile sorunları (Aile içi anlaşmazlıklar)
- Sosyal ve çevresel faktörler (Sosyal medya, arkadaşlık ilişkileri, popülerlik kaygısı)
- Psikolojik faktörler (Hırs, düşük öz güven, mükemmeliyetçilik, olumsuz düşünce yapısı gibi mizaç dolayısıyla bazı kişiler kaygılanmaya daha yatkın olabilir.)
Kaygıyı Nasıl Fark Edebiliriz?
- Fiziksel Belirtiler: Terleme, titreme, uykusuzluk, mide bulantısı
- Duygusal Belirtiler: Korku, gerginlik, sinirlilik, tahammülsüzlük
- Davranışsal Belirtiler: Kaçınma, erteleme, konsantrasyon güçlüğü, hırçınlık, sosyal izolasyon (Kaygıyı en iyi fark edebileceğimiz alan davranışsal belirtiler. Örneğin ödevini yapmayan bir öğrenci, ödevle ilgili olumsuz duyguyu yaşamaktan kaçındığı için yapmıyor olabilir. Bu ne öğretmene, ne aileye bir saygısızlık niyetiyle yapılıyor. Öğrencinin sorumsuzluk ve unutkanlıkla suçlanmaması, kaynak nedenin araştırılması gerekiyor.)
Öğretmenin Rolü: Görmek, Duymak, Anlamak
Öğrenciler birisi onların yapamadığı bir şeyi fark edip, buna dertlenip, bunu çözmek isteyince motive olur. İnsanın en büyük ihtiyacı görülmek, duyulmak ve anlaşılmaktır. Öğretmen olarak sürece yaklaşırken bunu unutmamak gerekir.
- Gözlem: Kaygı belirtilerini dikkatle gözlemlemek (Gördüğümüz bir şeyden sorumlu olduğumuzu unutmamamız gerekir.)
- İletişim: Öğrencilerle açık ve empatik iletişim kurarak onları dinlemek
- Destek ve iş birliği: Öğrencilere gözlemler ve istekler doğrultusunda akademik, sosyal ve duygusal süreçlerde destek vermek
Kaygı Bozukluğu Yaşayan Öğrencimize Nasıl Destek Olabiliriz?
Bilinçli olmak
Anlamak ve empatik yaklaşmak çok önemli. Kaygıda empati biraz zordur çünkü kaygılı insan, diğerleriyle aynı şeyi yaşayıp farklı duygular hisseder. Bunu göz önünde bulundurmak önem taşıyor. Birine gidip ismini söylemenin çok kolay olduğunu biliyor ama bu ona zor geliyor olabilir. Hissini paylaşmanın onlar için ne kadar zor olduğunun farkında olmalıyız.
Gözlem yapmak
Kaygıyı erkenden fark etmek, onu iyileştirmek yolunda önem taşıyor.
Güvenli ve destekleyici bir ortam yaratmak
Kaygı bozukluğu yaşayan öğrenci size kalabalığın içinde açılmak istemeyecektir. Bunun için konforlu hissedeceği yalnız bir alan yaratmak gerekir. Bireysel bir alanda sizinle daha fazla iletişim kurabilir. Böyle bir ihtiyaç görürseniz yalnız olacağınız 1-2 dakika yaratabilirsiniz.
Pozitif pekiştirmek
Sonucu değil, çabayı takdir etmek çok önemli. Bir sınavda iyi not alamamış olabilir ancak o sınav için çok çalıştıysa bu çabanın görülmesi ve takdir edilmesi gerekir.
Geri bildirim vermek
Çabayı takdir etmekle bağlantılı olarak ona düşüncelerinizi söyleyebilir,”buraya kadar çok iyi gelmişsin” diyebilirsiniz.
Esnek yaklaşımlar sergilemek
Onları farklı bir perspektiften değerlendirmek ve kaygıları çerçevesinde esnek yaklaşmak gerekiyor.
Başarısızlık korkusunu azaltmak
Öğrencinize başarısızlık durumu olarak görebileceği anların bir öğrenme fırsatı olduğunu anlatabilirsiniz.
Sınıf içi zorbalığı önlemek
Aileyi bilgilendirmek
Kaygı bulaşıcıdır, aileden de çocuğa geçmiş olabilir. Ebeveyni bilgilendirmek ve evde destekleyici bir ortam oluşmasını sağlamak da önem taşıyor.
#EmpatikYaklaşım #Açıkİletişim #BağKurmak #DestekleyiciTutum #RehberlikleİşBirliği
