Uzman Pedagog Halide Karaarslan, okul fobisinin ne olduğunu ve nasıl ortaya çıktığını anlattı.

Okul fobisi nedir?

Okul fobisi okula gitmeyi şiddetle reddetme, okula gitmekten kaçınma, okula gitmeye aşırı tepki gösterme, okul konusu açıldığında ortaya çıkan kaygı davranışları olarak açıklanabilir. Sözü geçen durumda çocuk, okula gitmeyi kesinlikle reddetmekte, ağlayarak, bağırarak vb. tepkilerle isteksizliğini belirtmektedir. Bu durum bazen çocuğun uykularının bölünmesine, kaygı davranışları geliştirmesine de yol açabilir. Bazı durumlarda okul fobisine psikosomatik belirtiler de eşlik edebilir. Karın ağrısı, baş ağrısı, mide bulantısı, alt ıslatma vb. Çocuk okula gitmediğinde bu belirtiler ortadan kayboluyorsa durum “okul fobisi/korkusu” olarak değerlendirilebilir.

Okul fobisi ile okula uyum dönemi sıkıntıları nasıl ayırt edilebilir?

Okulun ilk günlerinde özellikle okul öncesi sınıflara başlayan çocukların büyük bir çoğunluğu anne babalarından ayrılmakta güçlük yaşarlar. Aslında sorun sadece anne-babadan ayrılmak/kopmaktaki güçlük değildir. Çocuğun tamamen farklı bir mekânla karşılaşması, her zaman yakınında olan yetişkinlerden gün boyunca ayrı kalacak olması, tanımadığı yaşıtları ve yetişkinlere alışma ve karşılıklı güven duygusunun oluşması ve gelişmesi için bir zamana ihtiyaç vardır. Bu esnada her çocuk farklı tepkiler gösterebilir. Bazı çocuklar çok kısa sürede alışırken bazıları daha fazla zamana ihtiyaç duyabilirler. Okula uyum sürecini okul korkusundan ayıran en önemli ölçütlerden birisi uyum süresidir. Eğer uyum dönemi 3-4 haftadan fazla sürmüş ve bu sürede tepkiler artan bir şekilde devam etmişse okul korkusundan söz edilmelidir.

Okul fobisine neden olabilecek şeyler nelerdir?

Okul fobisinin temelinde genellikle aile tutumları yatar. Aile ortamında her istediğini yaptıran çocuklar, ailenin merkezi konumunda olan çocuklar, anne babasıyla rol değişikliği yapan çocuklar, anne babanın söz ve davranışlarında tutarsız oldukları durumlar, çocuğun anne babasına tam olarak güven duymadığı durumlar okul korkusunun ortaya çıkmasında önemli rol oynarlar. Bu çocuklar okul ortamına girdiklerinde ortamı ve kişileri kontrol edemeyecekleri duygusu yaşayabilir, her istediklerinin yapılmayacağını fark ettiklerinde kaygı ve sıkıntı yaşayabilirler. Başka çocuklarla eşit hak ve sorumluluklara sahip olmak, özel olmamak da bu çocuklarda tedirginlik, korku ve kaygı yaratabilir. Bazı durumlarda (çok sık olmamakla birlikte) bu durum okul fobisine dönüşebilir. Anne babanın sözünde durmaması, çocukla güven ilişkisinin oluşmaması gibi haller de çocuğu tedirgin edebilir. Bazen de okulda yaşanan olumsuz bir olay, şiddet görme, aşırı otoriter yaklaşım vb. durumlar okul fobisine yol açabilir. Aşırı koruyucu yaklaşıma sahip ortamlarda yetişen çocuklar da okulda yaşadıkları sorunlarla başa çıkmada zorluk çektiklerinde okula karşı olumsuz duygular geliştirebilirler.

Okul fobisine yol açan diğer nedenler nelerdir?

Bazen evdeki huzursuzluk ve tartışma ortamı, anne babanın çocuktan ayrılmakta güçlük yaşaması, anne babanın okul hakkında çekincelerinin olması, aşırı koruyucu kollayıcı tutum, çocuğun becerilerinin yeterince gelişmemiş olması, duygusal olarak okula hazır olmama vb. durumlar da okul fobisini tetikleyebilir.

Okul fobisi olan çocuğa nasıl yardım edilebilir?

Çocuğun içinde bulunduğu durumun okula uyum sürecinden farklı olarak okul fobisi olduğunun kesinleştiği durumlarda mutlaka bir uzman desteği alınmalıdır. Bu gibi durumlarda aile, öğretmen ve okul rehberlik servisi çok sıkı bir işbirliği içinde olmalı, gerekirse okul dışından pedagojik ve psikolojik destek alınarak sorunun daha da büyümesi önlenmelidir. Aksi takdirde daha ciddi sorunların ortaya çıkması kaçınılmazdır.