“Mevsim normali” hatta neredeyse “mevsim” gibi kavramların kalmadığı bugünlerde iklim değişikliğinin günlük hayatımıza direkt etkilerini hissediyoruz. Bunu dünyamızın geleceğini yaşayacak çocuklarımıza nasıl anlatabiliriz?
İklim değişikliği hayatımızın artık maalesef kaçınılmaz bir parçası hâline geldi. Dünyanın geleceğini oluşturacak ve yaşayacak çocuklarımız, mevsimlerin kaybolmasından, beklenmedik doğa hareketlerinden, hayvanların neslinin tükenmesinden, şehirlerin sular altında kalmasından, orman yangınlarından… kuşkusuz etkilenecek. Onu çocuklarımıza doğru bir şekilde anlatmak hepimizin görevi çünkü bize distopik bir senaryo gibi gelen iklim değişikliği, onların hayatının gerçeği.
Öncelikle kendi bildiklerinizi değerlendirin ve eksik bilgilerinizi tamamlayın.
Çocuğunuzla iklim değişikliği üzerine konuşmaya başlamadan önce kendi bilginizi ölçün. Konuşmaya başladığınızda çocuğunuz sizin yetkin olduğunuzu görecek ve size sorular soracaktır. Bu yüzden konuyu ancak gerekli araştırmayı yaptıktan ve yeterince bilgilendiğinizi hissettikten sonra açın. Koşulların sık sık değiştiği dünyamızda her şeyi bilmeniz elbette mümkün değil. Cevabını bilmediğiniz bir soru sorduğunda ise ona birlikte araştırmayı teklif edebilir ya da öğrenmek için vakte ihtiyaç duyduğunuzu, cevabı ona sonra aktaracağınızı söyleyebilirsiniz.
Çocuğunuzun doğayla bağ kurmasını teşvik edin.
Çocuğunuzun bağ kurmadığı bir olguyla ilgili harekete geçmesini bekleyemeyiz. Bu yüzden öncelikle doğayı deneyimleyebileceğini, anlayabileceği, keşfedebileceği ve sevebileceği alanlar açın. Fiziksel ve duygusal olarak bağ kurduğu zaman merak ve kurtarma güdüsü kendiliğinden gelişecektir zaten.
Yaşını göz önünde bulundurun ve ona kaldırabileceği kadar bilgi verin.
Araştırmalara göre çocuklar küresel boyuttaki çevre sorunlarıyla fazla erken yaşta karşı karşıya kalırsa bu problemleri reddetme davranışı gösterebilir. Bu nedenle dört-yedi yaş aralığındaki çocuklar için temel amacımız onun doğayla teması arttırmakken, daha büyük yaştaki çocuklar için bilgilendirmek olmalıdır.
Muhtemelen düşündüğünüzden fazlasını biliyor ve hissediyor. Onu dinleyin.
Çağımızın gerçekliği olduğu için aslında çocuklar küçük yaşlardan itibaren iklim değişikliğine dair birçok bilgiye maruz kalıyor. Dolayısıyla konuşmaya başladığınızda zannettiğinizden fazlasını biliyor olabilir. Hatta konuyla ilgili kendinden önceki nesilleri suçladığı bir tavrı bile benimseyebilir. Bu yüzden öncesinde onun neler bildiğini ve hissettiğini keşfetmek konuşmanızı şekillendirmenize yardımcı olacaktır.
Dilinizi sadeleştirin.
Çocuğunuzla konuşurken onun daha kolay anlayabileceği bir seviyeden konuşmanız, teknik terimler kullanmak durumunda kaldığınızda anlamlarını açıklamanız ve günlük hayattan örnekler vermeniz iletişimi kolaylaştıracaktır. Anlatımızı çeşitli kitaplar, görseller ve videolarla destekleyerek somutlaştırabilirsiniz. Bunun için WWF ve TEMA Vakfının yayınlarını inceleyebilirsiniz.
Onun duygularının farkına varın.
Çocuklar da birçoğumuz gibi konuyla ilgili korku ve kaygı hissediyor olabilir. İklim değişikliği gibi küresel çaptaki büyük sorunlar için böyle hissetmenin çok normal olduğunu hatırlamak önem taşıyor. Negatif duygularını azaltmaya çalışmayın, yalnızca farkına varın ve ona hisleriyle ilgili konuşabileceği bir alanda olduğunu hissettirin.
Sebepleri anlatın ancak çözüme odaklanın.
Sorunları ve sebepleri konuşmak her zaman daha kolaydır ancak çözümlere odaklanmak, çocuğunuzun da bakış açısını çözüm odaklı olarak şekillendirmesine yardımcı olur. Bu noktada bireysel olarak neler yaptığınıza ve ailece nasıl adımlar atabileceğinize dair konuşabilirsiniz. Bunları konuşmakla kalmayıp uygulamaya geçirmeniz yapıcı olacaktır.
Çocukların bu konuda neler yaptığını fark etmesini sağlayın.
Dünyada ve Türkiye’de birçok genç iklim konusunda harekete geçiyor ve bu durum çoğunlukla yetişkinlerin serzenişlerinden daha çok dikkat çekiyor. Siz de çocuğunuzun Greta Thunberg, Atlas Sarrafoğlu, Mari Copeny, Leah Namugerwa gibi genç iklim aktivistlerini fark etmesini sağlayabilirsiniz. Bu, ona hem ilham verecek hem de onu motive edecektir.
İletişimi sürekli tutun.
Bunu bir kere yapılacak bir konuşma olarak düşünmeyin. Çocuğunuzla ara ara ve uygun anlarda bu konuyu konuşarak bunun onun zihninde canlı kalmasını sağlayabilirsiniz. Bunu yaparken onu harekete geçmeye zorladığınızı hissetmemesine dikkat edin. Bu ona aslında kendisinin omuzlarında olmayan bir sorumluluk yükleyebilir. Konuşmak ve empati kurmasını sağlamak onu teşvik etmek için yeterli olacaktır.
Kaynaklar:
https://www.unicef.org/turkiye/hikayeler/%C3%A7ocu%C4%9Funuzla-iklim-de%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi-hakk%C4%B1nda-konu%C5%9Fmak
http://www.baskabirokulmumkun.org/wp-content/uploads/2020/11/Iklim-Degisikligi.pdf
